‘De impact van de coronacrisis op het verenigingsleven, de vrijetijdsbesteding en sociale contacten tast ons maatschappelijk weefsel aan, verzwakt de samenhorigheid tussen mensen en leidt tot sociale isolatie of segregatie.’ Met die woorden kondigt de Vlaamse regering de oprichting aan van een ‘maatschappelijk relancecomité’. Daarin zullen, naast negen vertegenwoordigers van de Vlaamse ministers, negen experts zetelen met zeer diverse specialisaties.

Het nieuwe comité komt naast het economisch relancecomité, dat een tiental dagen geleden werd opgericht. Vanuit vele hoeken kwam kritiek op de ‘zeer eenzijdige samenstelling’ daarvan. Samen met ‘het loskoppelen van het economische van het maatschappelijke, toont het wat de Vlaamse regering op het oog heeft: een hoog technocratische relance die vooral de status quo moet bevestigen’, schreef Marc Reynebeau in zijn column in De Standaard.

De Vlaamse regering benadrukt nu dat beide comités ‘cruciaal zijn en elkaar wederzijds moeten versterken’.

Van eenzaamheid tot armoede

Het is nog vroeg om de precieze schade van de coronacrisis te meten, schrijft de regering, ‘maar nu reeds bereiken ons zorgwekkende signalen van een sterke toename van maatschappelijke problemen, zoals eenzaamheid, toenemende angst, intra-familiale spanningen, armoede, verslavingen, en ook psychosociale problemen’. Ze lijst vijf thema’s op waarover het comité aanbevelingen zal formuleren.

1. Psychisch welzijn

Bovenaan staat alles wat met de psychische gezondheid van de bevolking te maken heeft. Eenzaamheid, bijvoorbeeld, ‘zowel bij bewoners van woonzorgcentra als voorzieningen voor personen met een handicap en jeugdhulp, maar ook thuis bij bejaarden, kwetsbare jongeren en alleenstaanden’. Ook familiale stress komt aan bod: relaties die onder druk komen of spanningen tussen ouders en kinderen.

Het comité zal ook bestuderen hoe verslavingsproblematieken rond alcohol, drugs of gokken geëvolueerd zijn onder invloed van de lockdownmaatregelen. Onder meer professor seksueel strafrecht Liesbet Stevens, Emmaüs-topvrouw Inge Vervotte en de voorzitster van de Vlaamse Jeugdraad, Alexandra Smarandescu, zullen bijdragen aan de antwoorden.

2. Welzijn, zorg, gezondheid en armoedebestrijding

‘Welke lessen kunnen we uit de crisis leren voor de organisatie van onze gezondheidszorg? Wat is de impact op hoe de bevolking denkt over zorg en welzijn in Vlaanderen? Hoe evolueert het profiel van de armoede in Vlaanderen als gevolg van Corona, en wat kunnen we hieraan verhelpen?’

Op die vele vragen zullen onder meer gezondheidseconoom Lieven Annemans en armoede-expert Ive Marx antwoorden zoeken.

3. Vrije tijd, verenigingsleven, cultuur, religie, mobiliteit…

‘Wat is de impact van het Corona-virus op de toekomstige organisatie van ons sociale leven? Zal het de wijze waarop we elkaar ontmoeten in familie, vrienden, buurt, evenementen of in het verenigingsleven fundamenteel veranderen? En hoe kunnen we onze samenleving op deze nieuwe realiteit voorbereiden?’, vraagt de regering zich af.

Ook de herinrichting van de publieke ruimte in stads- en dorpskernen en de relatie met de lokale economie en mobiliteit komen op tafel.

4. Onderwijs en vorming, inburgering en integratie

‘Hoe pakken we de opgelopen leerachterstand aan, in het bijzonder bij kwetsbare groepen? Welke lessen kunnen er getrokken worden op het vlak van de manier van lesgeven?’ Om ook deze vragen te kunnen beantwoorden, werd onderwijspsycholoog Wouter Duyck (UGent) door de Vlaamse regering aangezocht.

5. Communicatie, versnelde digitalisering en privacy

‘Nu we voor een stuk gedwongen geleerd hebben om meer digitaal te werken, zowel professioneel, maar ook bij publieke dienstverlening en vrije tijd, zal de te verwachten “permanente golf” van digitalisering een nieuwe uitdaging creëren’, schrijft de Vlaamse regering. ‘Hoe gaan we om met het feit dat er minder informele sociale contacten ontstaan?Hoe gaan we om met privacy-issues?’

Om tot slot ook over deze kwesties aanbevelingen aan de regering te kunnen doen, maakt ook Pieter Ballon – die aan de VUB onderzoek doet naar smart cities – deel uit van het comité.